Negatieve boodschappen vanuit de ouder(s)
De meeste ouderlijke verboden (die vanuit de ouder naar het kind worden gestuurd) behoren tot een van de volgende categorieën:
- besta niet: ouders mishandelen het kind, negeren het, laten het in de steek; maken duidelijk dat “als jij er niet was…”, het kind was niet gewenst, een ongewenst ongelukje
- wees geen kind: Jij bent te groot om… Jij bent de oudste; grote jongens huilen niet; wie zich onhandig voelt met kinderen heeft vermoedelijk deze injunctie gekregen; ook mensen die nooit eens uit de band kunnen springen en altijd vormelijk volwassen blijven kunnen deze injunctie gekregen hebben
- -voel niet / voel niet wat jij voelt, maar voel wat ik voel: “Nee, niet verdrietig zijn, daar is geen reden voor.” Vaak mogen sommige emoties wel getoond worden en andere niet, bijvoorbeeld: boos worden mag niet, huilen wel. Dan is de injunctie: “voel geen woede”. Soms willen ouders dat kinderen precies voelen wat zíj voelen, bijvoorbeeld een moeder die tegen haar jonge kind zegt. “Ik heb honger, wil je wat eten?”
- wees niet belangrijk: deze injunctie kun je soms herkennen bij mensen die in paniek raken wanneer hen gevraagd wordt het woord te nemen of ergens een leidende rol te vervullen. Een variant is: vraag niet om wat je nodig hebt. Ouders laten met deze boodschap hun kinderen weten dat hun behoeften niet belangrijk zijn en ook niet gehonoreerd zullen worden.
- wees niet jezelf: kan gegeven worden door ouders die een jongetje kregen, terwijl ze liever een meisje wilden. Non-verbale boodschap: heb niet de sekse die je hebt.
- hoor er niet bij: deze boodschap kan worden overgebracht door ouders die steeds tegen hun kind of over hun kind zeggen dat het anders is dan de anderen, bijvoorbeeld verlegen, of moeilijk, of de enige blonde tussen allemaal brunettes.
- kom niet dichtbij: door ouders die geen lichamelijke nabijheid wensen en het kind zelden aanraken. Het kan ook betekenen: kom niet emotioneel dichtbij.
- groei niet op: vaak voor het jongste kind: Blijf mijn kleine ventje, meisje. Variant voor meisjes, door de vader gegeven: Wees niet sexy, blijf een meisje, wordt geen volwassen vrouw, zorg dat mannen je niet begeren.
- wees niet gezond: stel dat een kind twee ouders heeft die het heel druk hebben en altijd aan het werk zijn. Het kind komt aandacht tekort. Dan wordt het een keertje ziek en krijgt het opeens alle aandacht van beide ouders. Het kind kan dan gaan denken: Ik kan beter niet gezond worden, want dan krijg ik aandacht.
- slaag niet: wordt gegeven door ouders die eigenlijk jaloers zijn op de prestaties of de mogelijkheden van hun kinderen. Op sociaal niveau zullen ze wellicht zeggen dat hun kind goed moet presteren op school, maar non-verbaal geven ze als boodschap door: zorg dat je niet beter wordt dan ik.
- denk niet/wees dom: wanneer het denken van een kind steeds belachelijk gemaakt wordt: kind doet iets en wordt uitgelachen. Een volwassene met de injunctie “denk niet” zal bij problemen in de war raken en ongelukkig worden, in plaats van nadenken over de oplossing ervan.
- doe niets: doe maar niets, want alles wat je doet is zo gevaarlijk dat het veiliger is om maar niets te doen. Vaak door angstige en overbezorgde moeders gegeven. Als een volwassene voortdurend twijfelt over wat hij moet doen en bovendien het gevoel heeft dat hij niets bereikt, maar tegelijkertijd niets onderneemt om dit veranderen, dan draagt hij wellicht de injunctie “doe niets” in zich mee.